DSPACE; AÇIK DİJİTAL DEPOLAR OLUŞTURMAK İSTEYEN AKADEMİK KURUMLARIN, KAR AMACI GÜTMEYEN VEYA TİCARİ AMAÇLA FAALİYETLER YÜRÜTEN KURULUŞLARIN EN ÇOK TERCİH ETTİĞİ YAZILIM OLMA ÖZELLİĞİNİ TAŞIMAKTADIR.
TÜRKİYEDE 100'E YAKIN ÜNİVERSİTE DSPACE KULLANMAKTADIR.
DSpace , genellikle bilimsel ve/veya yayınlanmış dijital içerik için açık erişim havuzları oluşturmak için kullanılan açık kaynaklı bir yazılım paketidir.
DSpace; metin, görüntü, hareketli görüntü, mpeg ve veri kümeleri dahil olmak üzere her tür dijital içeriği korur ve bunlara kolay ve açık erişim sağlar. Yazılımı sürekli olarak genişletmeye ve geliştirmeye kendini adamış, sürekli büyüyen bir geliştirici topluluğuyla, her DSpace kurulumu bir sonrakinden yararlanır.
DSpace Vizyon ve Misyon Beyanı
Vizyon: DSpace Projesi, bilgiyi açıktan erişilebilir ve kolay yönetilebilir hale getirmek için araçlar sağlayan depo yazılımı için dünyanın tercihini üretecektir.
Misyon: Aktif bir geliştirici topluluğunun becerilerini, ilgili ve aktif kullanıcıların enerjisini ve içgörülerini ve proje üyelerinin ve kayıtlı hizmet sağlayıcıların finansal desteğini kullanarak üstün açık kaynaklı yazılımlar oluşturacağız.
DSpace yazılımı şunları yapacaktır:
- Kurumsal Depo kullanım örneğine odaklanır.
- Yalın, çevik ve esnektir.
- Kurulumu ve çalıştırması kolay ve basittir.
- Daha büyük akademik ekosistemde tamamlayıcı hizmetler ve araçlarla genişletilebilecek veya bunlarla entegre edilebilecek bir temel işlevsellik kümesine sahiptir.
DSpace'i Görselleştirme
DSpace, açık kaynaklı yazılım olarak ücretsiz kullanılabilir. DSpace'in nasıl çalıştığını görsel olarak açıklayan ekteki DSpace Diagram dosyasını inceleyebilirsiniz.
DSpace, son kullanıcılara dijital içerik sunmaya odaklanan havuzlar oluşturmaya ve uygulama içindeki içeriği yönetmek ve korumak için eksiksiz bir araç seti sağlamaya yönelik, kullanıma hazır açık kaynaklı bir yazılım paketidir.
DSpace, dünya çapında sürekli büyüyen ve aktif bir kullanıcı topluluğunu temsil eden 2.000'den fazla kurulumla en yaygın kullanılan arşiv/havuz yazılımı platformudur.
Tarihçe: DSpace ilk olarak MIT Libraries ve Hewlett-Packard (HP) Labs tarafından geliştirilmiştir. 2002'deki ilk açık kaynak sürümünden bu yana, platform, proje yönetimine katkıda bulunan küresel bir taahhütçüler, geliştiriciler, havuz yöneticileri ve diğer paydaşlar topluluğu tarafından yönlendirildi. DSpace, 2009 yılında Fedora Commons ve DSpace kuruluşlarının DuraSpace'i oluşturmak üzere birleşmesi ile bir DuraSpace projesi haline geldi.
Maliyet: Açık kaynaklı yazılım, ücretsiz. DSpace, BSD açık kaynak lisansı koşulları altında dağıtılmaktadır.
Kullanım örneği: DSpace yazılımı yaygın olarak akademik içerikleri son kullanıcıya sunma amacıyla kullanılmaktadır. Konu tabanlı, veri kümesi veya medya tabanlı havuzları barındırmak ve yönetmek için yazılımı kullanan birçok kuruluş mevcuttur. Buradaki örnekleri inceleyebilirsiniz: https://duraspace.org/dspace/features/use-cases
DSPACE'İN TEMEL ÖZELLİKLERİ
Uygulama Mimarisi: DSpace; bir veritabanı, depolama yöneticisi ve ön uç web arayüzünden oluşan bir web uygulamasıdır. Mimari, yapılandırılabilir meta veri şemaları, iş akışları ve göz atma/arama işlevselliğine sahip belirli bir veri modeline sahiptir.
Modern, RESTful Web UI (çok yakında ): DSpace 7.0; Angular 2 javascript platformuna dayalı olarak tamamen yeniden yazılmış bir web kullanıcı arayüzüne sahip olacaktır.
Yerleşik iş akışları: Orijinal olarak kütüphaneler için tasarlanmış olan yerleşik DSpace veri modeli ve onay iş akışları, kütüphaneciler ve arşivciler için uygun bir sistemdir.
Yerleşik arama motoru: DSpace, tüm nesnelerin filtrelenmiş (yönlü) aranmasını ve taranmasını sağlayan açık kaynaklı bir kurumsal arama platformu olan Apache Solr ile birlikte gelir. Yaygın dosya biçimlerinin tam metni, tüm meta veri alanlarıyla birlikte aranabilir. Arayüzlere göre tarama da yapılandırılabilir.
Sınırsız Dosya türleri: DSpace her tür dosyayı saklayabilir. Ayrıca, en yaygın biçimlerdeki dosyaları (örneğin, DOC, PDF, XLS, PPT, JPEG, MPEG, TIFF) otomatik olarak tanır.
Meta veriler: Varsayılan olarak DSpace, Nitelikli Dublin Çekirdeği (QDC) tabanlı bir meta veri şeması kullanır. Kurumlar bu temel şemayı genişletebilir veya özel QDC benzeri şemalar ekleyebilir. DSpace, MARC veya MODS gibi diğer büyük meta veri şemalarından meta verileri içe veya dışa aktarabilir.
Araçlar/eklentiler: DSpace, içeriği DSpace nesnelerine çevirmek için bir dizi araç (toplu içe aktarma, toplu dışa aktarma, toplu meta veri düzenleme vb.) ve eklentilerle birlikte gelir. Ek olarak, hizmet sağlayıcılar aracılığıyla ticari eklentiler mevcuttur.
Güvenlik: DSpace kendi yerleşik kimlik doğrulama/yetkilendirme sistemini sağlar, ancak LDAP veya Shibboleth gibi mevcut kimlik doğrulama sistemleriyle de entegre olabilir.
İzinler: DSpace, site genelinde, topluluk başına, koleksiyon başına, öğe başına ve dosya başına okuma/yazma izinlerini denetlemenize olanak tanır. Ayrıca topluluk veya koleksiyon başına yönetim izinleri de atanabilir.
Yedekleme / Dışa aktarma: DSpace, tüm sistem içeriğinizi AIP (Arşiv Bilgi Paketleri) yedekleme dosyaları olarak dışa aktarmanıza olanak tanır. Bu AIP'ler, sitenizin tamamını geri yüklemek veya bireysel toplulukları, koleksiyonları veya öğeleri geri yüklemek için kullanılabilir.
OAI-PMH / SWORD (v1 ve v2) / OpenAIRE / Sürücü: DSpace erişim, alma ve dışa aktarma için standart protokoller ve en iyi uygulamalarla uyumludur.
REST: DSpace, modern web standartlarına uygun RESTful API'ler sağlar.
Yapılandırılabilir Veritabanı: Kuruluşlar, DSpace'in öğeleri ve meta verileri yönettiği veritabanı için PostgreSQL veya Oracle'ı seçebilir.
Yapılandırılabilir Dosya Depolama: DSpace'deki dosyalar, yerel bir dosya sistemi (varsayılan) veya Amazon S3 gibi bulut tabanlı bir çözüm kullanılarak depolanabilir.
Veri Bütünlüğü: Yükleme sırasında DSpace, her dosya için bir sağlama toplamı hesaplar ve saklar. İsteğe bağlı olarak, dosya bütünlüğünü doğrulamak için DSpace'den bu sağlama toplamlarını doğrulamasını isteyebilirsiniz.
Diller: DSpace, Türkçe dahil 20'den fazla dilde mevcuttur.
DSpace İndirme, Kullanma ve Geliştirme
DSpace açık kaynak platformu herkese ücretsiz olarak sunulur ve GitHub'dan indirilebilir. Kod şu anda BSD açık kaynak lisansı altında lisanslanmıştır. Bu, herhangi bir kuruluşun herhangi bir lisans ücreti ödemeden kodu kullanabileceği, değiştirebileceği ve hatta ticari uygulamalarına entegre edebileceği anlamına gelir. Tabii ki, yazılımı geliştirirseniz, herkesin yararına olacak şekilde bu kodu topluluğa geri katkıda bulunacağınızı umuyoruz. Bugün dünya genelinde kod, hata düzeltmeleri vb. 100'den fazla katkıda bulunan kişi mevcuttur. DSpace yazılımı, sürümleri planlamak ve topluluk tarafından talep edilen yeni özellikleri ve hata düzeltmelerini entegre etmek için çalışan gönüllü geliştirici grubu (taahhütçüler olarak adlandırılır) tarafından yönetilir.
DSpace İhtiyaçlara Göre Özelleştirilebilir
DSpace, ihtiyaçlarınıza uyacak şekilde aşağıdaki temel yollarla özelleştirilebilir:
Kullanıcı arayüzünü özelleştirin veya tema yapın - DSpace web sitenizin görünümünü ve verdiği hissi tamamen özelleştirebilir, böylece kendi kurumunuzun web sitesiyle sorunsuz bir şekilde bütünleşebilir ve kullanıcılarınız için daha sezgisel olabilir. DSpace iki ana kullanıcı arabirimi seçeneği sunar: geleneksel (JSP tabanlı) arabirim ve kullanıma hazır çeşitli "temalar" sağlayan Manakin (XML tabanlı).
Meta verileri özelleştirin - Dublin Core, DSpace uygulamasındaki varsayılan meta veri formatıdır. Ancak, uygulamanız için özelleştirmek için herhangi bir alanı ekleyebilir veya değiştirebilirsiniz. MARC ve MODS gibi diğer hiyerarşik meta veri şemalarını DSpace'e almak mümkün olsa da, DSpace şu anda hiyerarşik olmayan, düz ad alanlarını desteklemektedir. Bu, yaya geçidi gibi araçların kullanılmasını ve veri aktarımını haritalamak için bazı teknik becerilere sahip olmayı gerektirir.
Gözatmayı ve Aramayı Yapılandırın - DSpace web sitenizde yazar, başlık, tarih vb. gibi tarama için hangi alanları görüntülemek istediğinize karar verebilirsiniz. Arama arayüzüne dahil edilmesini istediğiniz herhangi bir meta veri alanını da seçebilirsiniz. Belirli bir öğe içindeki tüm metin ve öğeyle ilişkili meta veriler, istenirse tam metin araması için dizine alınır.
Yerel kimlik doğrulama mekanizmaları - DSpace, aşağıdakiler dahil olmak üzere çoğu üniversite kimlik doğrulama yöntemi için eklentilerle birlikte gelir: LDAP (ve hiyerarşik LDAP), Shibboleth, X.509, IP tabanlı. Ek olarak, DSpace kendi dahili kimlik doğrulama yöntemiyle birlikte gelir veya aynı anda birden fazla kimlik doğrulama yöntemini kullanacak şekilde yapılandırılabilir. Özel bir kimlik doğrulama mekanizması kullanıyorsanız, kendi kimlik doğrulama eklentinizi de oluşturabilirsiniz.
Standartlar uyumluluğu - DSpace, erişim, alma ve dışa aktarma için birçok standart protokolle uyumludur. DSpace'in desteklediği standartlar şunları içerir: OAI-PMH, OAI-ORE, SWORD, WebDAV, OpenSearch, OpenURL, RSS, ATOM.
Yapılandırılabilir veritabanı -DSpace'in meta verilerini yönettiği veritabanı için PostgreSQL veya Oracle seçebilirsiniz.
Varsayılan dil -DSpace web uygulaması Türkçe dahil yirmiden fazla dilde mevcuttur. DSpace'in kullandığı dili özelleştirebilirsiniz. DSpace'i birden çok dili destekleyecek şekilde de yapılandırabilirsiniz, böylece kullanıcınızın gördüğü dil, web tarayıcısında 'tercih edilen dil'dir.
DSpace Kurulum, Güncelleme ve Geliştirme
DSpace 7.x Belgeleri https://wiki.lyrasis.org/display/DSDOC7x adresinde mevcuttur.
DSpace'in eski sürümleri için belgeler https://wiki.lyrasis.org/display/DSDOC/All+Documentation adresinde bulunabilir.
AÇIK DERGİ SİSTEMİ - OPEN JOURNAL SYSTEMS (OJS)
