OJS (Open Journal Systems) Açık Dergi Sistemi dünyada 10 binlerce kurum tarafından kullanılan en popüler açık kaynak akademik/bilimsel makale yayın sistemidir. OJS hakkında daha önce "Açık Dergi Sistemi - Open Journal Systems (OJS)" başlıklı bir yazı yayımlamıştım. Bu yazımda ise OJS akademik dergi sitesini zenginleştirecek, daha etkili ve kullanışlı hale getirecek bazı eklentilerden bahsedeceğim. OJS ile kurulmuş bir derginiz varsa bu yazı tam size göre. Eğer derginiz henüz yok ancak kurmayı düşünüyorsanız "Akademik Bir Dergi Nasıl Kurulur?" adlı yazımı inceleyebilirsiniz.
OJS bugün OJS 2+ ve OJS 3+ olmak üzere 2 temel versiyonda kullanılmaktadır. OJS 2 versiyonunu kullananların bir an önce OJS 3 versiyonuna geçmelerini şiddetle öneririm. Bugünün sunucu altyapıları ve veritabanı sistemleri çok gelişmiş olduğu için OJS 2 artık eskimiş bir sistem olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca OJS 3, dergi yöneticilerinin işlerini kolaylaştıracak çok fazla yeni özellik barındırmaktadır. Dolayısıyla OJS 2'den 3'e güncelleme ve OJS 3'ten son versiyona güncelleme konusundaki sayfaları inceleyebilir detaylı bilgi edinebilirsiniz.
Bu yazımda ele alacağım OJS dergi sitesi eklentilerinin OJS 3 ve üstü versiyonlar için geçerli olduğunu unutmayın. OJS eklentileri yönetim paneli kullanımı, uluslararası sistemlerle entegrasyon ve site görünümüne katkı olmak üzere 3 başlıkta değerlendirilebilir. Aşağıda OJS kullananlar için en faydalı en etkili gördüğüm 20'den fazla eklentiyi ele alıp özelliklerine kısaca değineceğim. OJS eklentilerinin çoğu dergi panelinde eklentiler bölümünde yer almaktadır. Panelinizde mevcut değilse ilgili eklenti OJS versiyonunuzla uyumlu değil demektir.
OJS Açık Dergi Sistemi İçin Faydalı Eklentiler
ORCID Eklentisi: ORCID, bilim insanları ve akademik otoriteleri benzersiz olarak tanımlamak için kullanılan tescilsiz alfanümerik bir koddur. Bir makalenin gerçekte kime ait olduğu konusunda en doğru referanslardan biridir. Bu eklentiyi aktif ederek yazarların siteye ORCID ile giriş yapmaları sağlanabilir. Yazarlar makale gönderdiğinde ORCID numaraları otomatik olaaa eklenmiş olacaktır.
Çok Okunan Makaleler Eklentisi: Derginizde yayımlanan makaleler içinden en çok okunanları sayfanızın yan tarafında göstermeye yarayan bir eklenti. Eklenti en çok okunan 5 makaleyi göstermektedir. İstatistiklerin son kaç gün hesaplanarak gösterileceği de seçilebiliyor.
Yazarın Diğer Makaleleri Eklentisi (Most read articles by the same author): Bir yazarın birden çok makalesi var ise, yazarın herhangi bir makalesi görüntülendiğinde sayfanın altında "Yazarın çok okunan diğer makaleleri" şeklinde bir bölüm oluşur ve ilgili makaleleri gösterilir.
Sabit Sayfalar Eklentisi (Static pages plugin): OJS bazı sabit sayfalarla birlikte gelir. Örneğin iletişim, editör listesi vb. Ancak bir dergide bazen daha fazla sayfaya ihtiyaç duyulur. Örneğin Makale şablonları, yazım kuralları, makale ücretleri, gizlilik ve güvenlik, indeksler, makale gönderim kuralları vb. OJS'de ek sayfalar için Sabit sayfalar eklentisi aktif edilip kullanılabilir. Bu eklenti aracılığıyla OJS'de istediğiniz kadar sayfa oluşturup kullanmak mümkündür. Siteniz çok dilli ise bu sayfaların her dilde oluşturulması da mümkün. Yani eklenti çok dilli siteler için de uygundur.
Sosyal Medya eklentisi (AddThis plugin): Dergide yayımlanan makalelerin farklı sosyal medya sitelerinde paylaşılabilmesi için kullanılabilecek bir eklentidir. Bu eklentiyi aktif ettiğinizde makale detay sayfasında bu sosyal medyada paylaşma ikonları belirecektir. Sayfayı ziyaret eden kişi ilgili makaleyi istediği sosyal medya platformunda paylaşabilecektir.
Yedek alma Eklentisi (Backup plugin): Derginin yedeğinin yönetim paneli aracılığı ile alınmasına imkan veren bir eklentidir. Her bir sayı yayımlandığında yedek alınarak her duruma karşı yedeklerins aklanmasında fayda görülmektedir.
Hızlı Makale Ekleme Eklentisi (Quick Submit Plugin): Makalelerin OJS üzerinden normal süreç işletilerek (makale gönderimi, hakem atama, değerlendirme, yayın kararı, vb.) eklenilebileceği gibi bir makale doğrudan yayınlanacak olan sayıya da eklenebilmektedir. Özellikle teknik bir sıkıntı yaşandığında veya daha önce farklı bir sistemde yayımlanan makaleler OJS'ye aktarılmak istendiğinde kullanılabilir.
Yazar Geçmişi Eklentisi (Authors history plugin): Bu eklenti dergi yönetim panelinde makale yayın aşamasında yöneticilere yazarla ilgili detaylı bilgiler (Yazar geçmişi) verir.
Dil Değiştirme Bloğu (Language Toggle Block): Siteniz çok dilli ise kullanıcılarınızın site arayüzünü hangi dilde kullanacağını seçmeleri için yani site dilini değiştirebilmeleri için gerekli olan bir eklentidir. Bu eklenti aktif edilip site görünüm ayarlarından site kenar çubuğunda görünür kılındığında kullanıcılar sizin yayımladığınız dillerde sitenizi kullanabilecektir.
Özel Dil Dosyası Eklentisi (Custom Locale plugin): OJS birden çok dilde hazır olarak gelmektedir. Bu hazır dillerden biri de Türkçedir. Örneğin OJS'de Türkçe bir kelime, menü adı, cümle veya ifade değiştirilmek istenir ise bu eklenti aracılığıyla gerçekleştirilebilir. Örneğin hakem yerine inceleme uzmanı, üye ol yerine kayıt ol vb. değişiklik yapılmak istendiğinde bu araç işinize yarayacaktır.
Anahtar Kelime Bulutu Eklentisi (Keyword Cloud Block): Makalelerin anahtar kelimeleri bulunmaktadır. Bu anahtar kelimelerden bir kelime bulutu oluşturmaya yarayan bir eklentidir. Kelime bulutunda yer alan herhangi bir anahtar kelimeye tıklandığında o anahtar kelimenin kullanıldığı makaleler listelenmektedir.
Bootstrap3 Teması Eklentisi (Bootstrap 3 Teması): OJS 3 versiyonu için en uygun ve en çok kullanılan temalardan biri. Bu tema kendi içinde 17 farklı görünüm de barındırmaktadır. Bu temayı aktif ederek siteniz için istediğiniz görünümü tercih edebilirsiniz.
Varsayılan Dil/Çeviri Eklentisi (Default Translation Plugin): OJS'yi eğer çok dilli kullanıyor iseniz veya kullandığınız bir eklentideki terimlerin Türkçe karşılıkları yok ise hata almama veya dil kodları ile karşılaşmamak için varsayılan olarak İngilizceyi göster diyebiliyoruz. Yani İngilizcedeki bir ifadenin karşılığı kullandığımız diğer dillerde yoksa İngilizceyi göstermeye yarayan bir eklentidir.
Duyurular Bloğu eklentisi (Announcements block): OJS'nin en kullanışlı eklentilerinden biri de duyurular eklentisidir. Yayımlanan duyurular bir menü altında gösterilebileceği gibi sitenin kenar çubuğunda da gösterilebilir. Yayımlanan duyuruları kenar çubuğunda yani sitenin yan tarafından göstermek için bu eklentiyi kullanabilirsiniz.
Makale İstatistikleri (PDF indirme sayısı) Eklentisi: Yayımlanan makalenin PDF dosyalarının kaç kez indirildiğini makalenin altında göstermek istiyorsanız bu eklenti ihtiyacınıza karşılayacaktır. İndirme sayıları yıllık hesaplanır ve her yılbaşında sıfırlanır. Gösterim şekli olarak çizgi veya çubuk grafik tercih edilebilmektedir.
Google Akademik Dizine Ekleme Eklentisi (Google Scholar Indexing Plugin): Derginizde yayımlanan makalelerin otomatik olarak Google Akademik dizinine eklenmesi için kullanabileceğiniz çok faydalı bir eklenti. Google Akademik'te görünen makalelerinizi diğer arama motorları ve dizinlerin de dikkate alacağını unutmayın.
Atıf Stili Eklentisi (Citation Style Language): Okuyucuların, Citation Style Language tarafından desteklenen çeşitli biçimlerden birinde, yayınlanmış bir makalenin alıntısını kullanmasına izin veren bir eklentidir. Atıf stilleri arasında ACM, ACS, APA, ABNT, Chicago, Harvard, IEEE, MLA, Turabian, Vancouver standartlarında stiller bulunmaktadır.
PDF.JS PDF Görüntüleyici Eklentisi: Bu eklenti makalelerin PDF dosyalarının site üzerinden yani indirilmeden görüntülenmesini sağlar. Elbette isteyen kullanıcı yine de PDFleri indirebilir. ÖZellikle makalelere gös atmak, içeriğini incelemek siteyenelr için çok faydalı olan eklentidir.
CrossRef XML Aktarım Eklentisi (Crossref XML Export Plugin): Makale üst verilerini CrossRef XML formatında dışa aktarmaya veya CrossRef ile sizin sitenizin entegre olmasına yarayan bir eklenti. Eğer CrossRef üyesi iseniz ve makalelerinize DOI alıyor iseniz kesinlikle işlerinizi ve işlemlerinizi kolaylaştıracak eklentilerden biri. Bu eklenti aracılığıyla makalelerinize otomatik olarak DOI tanımlanmasını yapabilirsiniz.
DOAJ Aktarma Eklentisi: Dergi makalelerini DOAJ için dışa aktarmaya veya DOAJ ile entegre etmeye yarayan bir eklentidir. Derginiz Directory of Open Access Journals (DOAJ) tarafından indeksleniyorsa, dergi sayınızı ve makale meta verilerinizi DOAJ Export Plugin kullanarak manuel olarak veya DOAJ API kullanarak otomatik olarak DOAJ'a aktarabilirsiniz.
Scopus/Crossref Eklentisi (Scopus/Crossref Plugin): Bu eklenti, Scopus ve/veya Crossref'ten alınan toplam alıntı sayısını ve "alıntı yapan" makale listesini göstermeye yarar.
OJS DERGİ KURULUMU, OJS GÜNCELLEME VE OJS EKLENTİLERİ için "ojsdergi.com" u ziyaret edebilirsiniz.
